Dating Luma o Ngayong Bago?

Tingnan mo ang paligid.

Sabi ng iba, ang lahat ng bagay ay may katapusan tulad ng buhay ng tao, kagandahan ng mukha at yaman ay nawawala, maihahalintulad ito sa kapaligiran, kung dati may malinis at sariwang hangin, may malinis, mala-asul na dyamante at maiinom na tubig, ngayon natural pa ba ang imahe ng ating paligid?

Ano ba ang magagawa natin upang maibalik ang dati? Teka muna.

Napag-usapan lang din naman natin ang paligid, tumungo tayo sa mga nangyayari dito, tulad ng mga “phenomena”, nariyan ang “hailstorms” sa  panahon ng tag-init, malakas at walang tigil na buhos ng ulan tulad ng Ondoy ika-26 ng Setyembre pati na rin ang Pepeng ilang araw lang matapos ang halimaw na Ondoy noong nakaraang taon at El Ninong naranasan natin nitong Abril at Mayo. Hindi ito gaya ng dating luma na may kaaya-aya at normal na klima.

Bukod sa klima, isa pang problema ang mga sasakyang nag-iingayan, mga putol na puno, at mga pabrikang naglalabas ng makakapal at maiitim na usok at nakalalasong kemikal na tila bahaghari kung titingnan sa ilang ilog, lawa at iba pang anyo ng tubig. Hindi pa pati mapigilan ang industriyalisasyon sa bansa lalo na sa mga kalunsuran nito. Ito na ba ang nalalapit na pagguho ng mundo? Batay sa mga nangyayari ngayon, ikaw na ang humusga.

Ano ba ang magagawa natin upang maibalik ang dati? Teka muna.

Paano muna ito nangyari sa mundo?

Tulad ng taong nagmula sa unggoy, ang bansa at maging ang buong mundo ay patuloy pang nasa ilalim ng ebolusyon. Ang mundo ay nagmula sa mapunong pook, datapwat dahil sa ebolusyon, imbes na puno ang makikita sa paligid, pawing gusali at bakal na mula sa pabrika ang makikita. Dati bihira lamang ang nagkakasakit ngunit ngayon marami na ang namamatay dahil sa karamdaman na kung saan karaniwan ito sa mga mahihirap na anak ni Juan.

Sino ba ang dapat sisihin sa mga nangyaring bangungot? Ang lahat ng ito ay dahil sa kapabayaan nating mga tao, dahil sa mala-bulag at bingi nating pamumuhay kaya nangyari ito sa kahabag-habag nating tahanan. Walang habas na pinuputol ng mga ilegal na magtrotroso ang mga naglalakihang mga puno, ang ilan, nag-aaksaya ng pagkain at ang iba, nagtatapon ng basura kung saan-saan. Ito ilang mga dahilan upang ang ating planeta ay magdamdam.

Ano ba ang magagawa natin upang maibalik ang dati? Teka muna.

Ano muna ang mangyayari kung hindi tayo agad aaksyon at kung magpapatuloy ang masasamang bangungot na ito?

Una, ang paglaganap ng paggamit ng sasakyang naglalabas ng carbon dioxide ay lubos na masama. Ang usok (naglalaman ng carbon dioxide) na galing sa mga sasakyan ay nakapagpapalala ng init ng klima sa planeta. Hinaharang ng “compound” na ito ang init dahilan upang maipon ang ito rito.

Pangalawa, kung mas lalo pang lumaganap ang pagpapatayo ng mga pabrika, lalong dudumi ang paligid, ilog, sapa, lawa at atmospera. Mas lalong magkakasakit ang mga tao tulad ng pneumonia, hika, sipon at iba pang sakit sa baga kung malanghap nila ang amoy mula sa maruruming tubig at hangin.

Pangatlo, sa pagpapatuloy ng “deforestation,” mauubos ang mga puno na magiging dahilan upang hindi maging sapat ang “oxygen” o malinis na hangin. Bukod pa rito, mawawalan ng tirahan ang mga hayop dahilan upang maghanap sila ng matitirhan. Ang iba, sa kalunsuran napapadpad tulad ng mga ahas na nakabubulabog sa mga naninirahan doon. At para sa ibang hayop na hindi nakakita ng mapaglulugaran, malamang kamatayan ang kanilang aabutin.

Pang-apat, kung magpapatuloy ang El Nino o tag-araw at La Nina o tag-ulan, lalala ang taggutom. Sa tag-araw, matutuyo ang lupa ng mga pananim at matutuyo ang mga “dam” na naglalaman ng mga reserbang tubig. At sa tag-ulan, babaha, malulunod ang mga pananim mawawasak ang mga establisyimento na makapagdudulot ng bahagyang epekto sa ekonomiya ng bansa.

Tunay ngang ibang-iba na ito kumpara sa Perlas ng Silanganang sagana sa yamang likas noong mga nakalipas na siglo.

O, ito na, bago sa mga bagay na magagawa natin, may pag-asa pa bang masolusyonan ang mga ito?

Oo may solusyon pa, isang magandang halimbawa nito ang pag-aksyong maibalik sa dati ang Ilog Pasig. Noong 1950’s, ito ay bantog dahil sa kagandahan at kalinisang taglay ng tubig nito. Marami ang nalilgo, naglalaba at umaasa rito, ngunit ngayon ano na ang nangyari? Amoy estero, maitim at walang buhay na Ilog Pasig ang makikita natin. Puno na ito ng mga plastik, dumi ng tao at pawang mga “janitor fish” na lamang ang nabubuhay sa ilog na ito, tanda ng isang “phenomena” ang pagkasira ng “ecological balance” sa mundo. 

Oo nga at gumagawa na ng paraan ang mga Non Government Officials (NGO) ukol sa isyung ito ngunit kulang pa rin ito sapagkat iilan lamang sila para sa napakahabang ilog.

Bukod sa Ilog Pasig, may iba pang pinoprotektahan ang ilan sa ating mga Pilipino. Pinoprotektahan nila ang mga kagubatan at “endangered species”. Sa mga hayop, ipinadadala sila sa mga zoo upang magkaroon sila ng makakain nang sapat at kapabor-pabor na tirahan. At para naman sa mga kagubatan, ang gobyerno ay nagtatalaga ng ilang tao upang magbantay sa mga puno at manghuli sa sinumang magbabalak na putulin ang alinmang puno’t halaman.

Marami ring aksyong isinasagawa ang iba pang tao at organisasyon sa mundo, mga organisasyong tulad ng Greenpeace, WWF at mga midya mula sa iba’t ibang istasyon.

THIS IS IT!

Ano ba ang magagawa natin upang maibalik ang dati?

MAY MAGAGAWA TAYO! Para sa mga estudyanteng tulad natin simple lamang ang kinakailangan upang makatulong tayo sa paligid. Hindi na natin kailangan pang gumawa ng mga proyektong makatutulong sa kapaligiran o gumastos ng napakalaking halaga upang makabawas ng sulianing kapaligiran. Sa mga simpleng aksyon, lubos na tayong makatutulong sa ating kapaligiran. Ito ang ilan sa mga halimbawa tungkol sa aking sinabi:

Kung dati, binabalewala lang ang pagkonsumo ng kuryente ngayon hindi na, dahil nakababahala na ang paggamit ng mga “fossil fuels” sa pagpoprodyus ng kuryente dahil ito ang mas lalong sumisira sa “ozone layer” sa atmospera ng mundo. Nararapat na magtipid tayo, magagawa natin ito sa pamamagitan ng una, patayin ang mga ilaw sa inyong bahay kapag hindi naman kailangan o kung aalis ka sa kahit na sandaling oras. Huwag ring kalimutang patayin ang ilaw matapos itong gamitin. Pangalawa, huwag hayaang nakasaksak ang inyong telebisyon sa outlet, dahil kahit hindi nakabukas ang TV, kumukonsumo pa rin ito ng kuryente. Pangatlo, patayin ang mga iba pang kagamitan tulad ng kompyuter, bentilador at iba pa kung hindi naman ginagamit. At, sa halip na gumamit ng “incandescent bulb” gumamit na lamang ng “fluorescent light”.

Meron pa.

Hindi lamang sa elektrisidad tayo magbigay ng konsentrasyon, pati na rin sa tubig, tulad ng sa kuryente huwag din natin hayaang iwanan ang mga gripong bukas, ika nga nila, “every drop counts”, kaya sa panahon ngayon dapat na tayong magtipid. Kung sira man ang gripo, yung tipong sarado na ngunit tumutulo pa, palitan na lamang ito kaysa sa pagkakaaksaya ng tubig na hindi naman napapakinabangan.

Bilang karagdagan, magkaroon tayo ng disiplina sa pagtatapon ng basura, SAY NO TO FOGGING at magtipid ng mga bagay na dumaraan sa ating mga mesa.

Iilan lamang ito sa mga magagawa natin sa kapaligiran. Kailangan lamang natin ng disiplina at pagiging matipid sa enerhiya.

Ayos, hindi ba? Hindi ka lamang makatutulong sa kapaligiran, nakatipid ka pa. Kaya dapat kumilos na tayong lahat, lalo na ang mga kabataang tulad natin, na naturingan ni Pepe bilang pag-asa ng bayan.

Yano lamang ang mga bagay na ito. Kahit sinuman sa atin ay may kayang makatulong kay Inang Kalikasan. Kumilos na tayo bago pa mahuli ang lahat. Huwag nating patayin ang iisang lugar na bumubuhay sa atin. Huwag nating hayaang matalo tayo ng bangungot na sinasabi ng mga syentipiko. Lumaban tayo, dahil sa bawat kilos na ating gagawin para sa mundo ay siya namang pagbawas ng tsansa ng mabilis na pagwasak ng ating nag-iisang bahay sa sanlibutan.

O anong gusto mo? Dating luma o ngayong bago? Pag-isipan mong maigi.